God wel/niet ervaren?

Hoe zit dat met het ervaren van God in je leven? Dankzij de #bloghop van deze maand, het thema is ‘God ervaren in je leven‘, ben ik er weer eens over na gaan denken. Het onderwerp roept namelijk wel vragen bij me op. Wat is dat dan “God ervaren”? En wat zegt de Bijbel er eigenlijk over? En “moet” je God ervaren, of ben je anders geen ‘echt’ christen? En wat als dat gevoel er niet meer is, is God dan ook weg?

Ervaren in de Bijbel

Zoeken in de Bijbel op “God ervaren” leidt tot weinig resultaat. Ik vind (in de NBV, voor de volledigheid) twee teksten: “en ook in de woestijn, waar u ervaren hebt dat de HEER, uw God, u gedragen heeft zoals een vader zijn kind draagt, de hele weg die u gegaan bent tot uw aankomst hier.’” (Dt 1:31) en “wie het weldadig woord van God en de kracht van de komende wereld ervaren heeft” (Hb 6:5). Als ik zoek op bijvoorbeeld aanwezig(heid) vind ik veel meer. Johannes 14:15-31 is hierin een interessant hoofdstuk, waar Jezus vertelt over de Geest die komt. Jezus zegt: “Dan zullen jullie begrijpen dat de Vader in mij aanwezig is. En dat ik in jullie aanwezig ben en jullie in mij.” (:20) en “Jezus​ antwoordde: ‘Als je van mij houdt, dan luister je naar mijn woorden. Dan zal mijn Vader van je houden. En de Vader en ik zullen bij je komen en voor altijd in jou aanwezig zijn.” (:23).

De Geest

Als ik verder rondkijk in het NT zie ik vaak die link met de Geest (bijv. Rm 8, 1 Kor 12, Gal 5). Wat me opvalt is dat het daarin vaak gaat om hoe je leeft, Jezus legt in Jh 14 al een directe relatie met het luisteren naar Hem, en niet zozeer een of andere gevoel. De Psalmen zijn vaak vanuit de geloofsbeleving geschreven. Psalm 139 is een goed voorbeeld, en is volgens mij ook erg populair. De focus lijkt dan te liggen op het geborgen gevoel wat door lijkt te klinken, maar als ik de Psalm goed lees, gaat het vooral om de wil van God te vinden, Zijn weg te volgen (ik schreef er eerder uitgebreider over).

Ervaren is voelen?

Het “ervaren” wat ik in de Bijbel vind* is volgens mij anders dan wat volgens mij tegenwoordig wordt bedoeld. De aanleiding voor de bloghop, een opmerking van iemand, is hierin een mooi voorbeeld: “Dichter leven bij God… Hoe kom je daar? Hoe ervaar je dat gevoel?” Het gaat om het ‘gevoel’. Is dat niet een gedachte typisch voor de huidige tijd? In de Bijbel vind ik dit connotatie niet, maar het is lastig om vanuit een hedendaags idee dit terug te vinden. Het kan zijn dat ik het er niet zo ‘inlees’ en over het hoofd zie. Ik zie vooral het aspect hoe je ‘leeft’, dat je leeft naar Gods wil en dat God daarin aanwezig is. Maar hoe je dat ‘ervaart’, in de betekenis van een bepaald gevoel, zie ik er niet in terug.

Onmeetbaar

Een mogelijk reden is dat gevoel lastig ‘meetbaar’ is. Hoe iets voor mij voelt, is niet persé hoe een ander het voelt. Daarbij kan gevoel ook bedrieglijk zijn. Soms “voel” je iets waarvan je verstandelijk kunt beredeneren dat je gevoel eigenlijk niet klopt (daar zijn allerlei redenen voor overigens, maar ik wil er geen al te psychologische verhandeling van maken). Misschien dat daarom Jezus ook de wat neutrale term ‘aanwezig’ gebruikt. Dat zegt niets over hoe het ‘voelt’, alleen dat Hij er is (wat dan wel weer iets heel diepzinnigs is, ik kan niet anders dan denken aan ‘Ik ben die ik ben’). Als ik een mooi lied zing, iets moois zie of iets bijzonders meemaak, dan “voel” ik daar iets bij. Is dat dan God? Of is dat een fysiologisch en/of psychologisch proces dat te maken heeft met hoe ik als mens in elkaar zit? Toen ik niet geloofde, ervoer ik ook wel eens bijzondere dingen bij bijv. een concert. Wat is het verschil?

Voorzichtig

Ik ben eerlijk gezegd wat voorzichtig met het labelen van speciale ervaringen alsof ik dan God ‘ervaar’. Ik heb daar wel eens met een ongelovige vriend over gesproken, en hij kon voor een vergelijkbaar gevoel een hele andere verklaring geven. De momenten waarbij ik wel durf te zeggen ik daar iets ervoer van God zijn voor mij haast op een hand te tellen, maar ik koester ze. En eigenlijk ben ik ook niet zo op zoek naar een speciaal gevoel, het speciaal ervaren van God. Wordt het anders niet maakbaar? Ik ben er van overtuigd dat Hij er is. Ik praat gewoon tegen Hem. Dat staat los van of ik iets ‘speciaals’ voel. Ik ben bang dat als ik me daar op zou focussen ik teleurgesteld zal raken, want ik denk dat je niet altijd iets ‘voelt’. Gods aanwezigheid staat los van hoe ik me voel. En wat is het effect op je geloof als je dat speciale gevoel niet meer ervaart? Blijft je geloof dan nog overeind?

Met heel je hart, ziel, verstand en kracht

Daarmee wil ik niet zeggen dat er per definitie iets mis is met iets voelen of ervaren. Sterker nog: het is erg lastig om dat zo even uit te schakelen. De vraag is denk ik vooral of je wel moet varen op je gevoel. Ik “voel” soms iets, terwijl ik feitelijk kan aantonen dat mijn gevoel onjuist is. Gevoel kan niet zonder verstand. Jezus zegt: “heb de ​Heer, uw God, lief met heel uw ​hart​ en met heel uw ziel en met heel uw verstand en met heel uw kracht.” (Mc 12:30). Er moet een balans zijn. Hoe je je voelt, zegt niets over Gods aanwezigheid. Als Hij zegt dat Hij er is – en als je de Geest hebt lijkt me dat zo te zijn, dan kunnen we daar op vertrouwen, of we nu wel of niet iets bijzonders ervaren. Misschien zit het ‘m juist wel in de kleine dingen…

 

* Ik heb mijn vooronderzoek beperkt gehouden, er is de Bijbel vast meer over te vinden. Ik denk dat ik wel een aantal belangrijke aspecten heb geraakt. Als iemand daar goede aanvullingen of correcties op heeft, lees ik ze graag in de reacties hieronder.