Vandaag het laatste deel in deze serie. De reis heeft ons gevoerd van de vroege kerk, via de staatskerk, reformatie, de VS en de rest van de wereld, de vorige eeuw en de evangelische beweging naar het heden. Welke nieuwe ontwikkelingen zijn er? Ik noem een aantal (Nederlandse) voorbeelden die m.i. onze (evangelische) eredienst muzikaal verrijken. Opvallend is dat er veel teruggrepen wordt, maar vaak in een hedendaags jasje.
Hernieuwde belangstelling voor de Psalmen
Een belangrijke ontwikkeling die ik zie is een hernieuwde belangstelling voor de Psalmen. Ik heb er al eens eerder aandacht aan besteed, dus ik noem het hier kort. In Nederland zijn verschillende initiatieven te noemen. Begin 21e eeuw is het initiatief Psalmen voor Nu ontstaan. Zij willen alle Psalmen opnieuw berijmen en op hedendaagse muziek zetten. Daarbij is de keuze gemaakt om héle Psalmen te zingen, en ook niet af te doen aan de soms rauwe taal (waar nog wel regelmatig Psalmen worden gezongen, gebeurt dit veelal eclectisch: alleen bepaalde verzen). Inmiddels heeft dit project haar voltooiing gevonden en zijn alle Psalmen opnieuw berijmd en op muziek gezet (zie ook mijn artikel op CVandaag). Ook The Psalm Project wil Psalmen een nieuwe leven inblazen. Zij gebruiken wel de Geneefse Psalmen, maar door aanpassingen in de melodie en/of de tekst weten zij deze liederen eigentijds te maken. Een andere insteek heeft De Nieuwe Psalmberijming. Geen nieuwe melodie, maar op de bestaande melodie een hedendaagse berijming. Ook buiten Nederland zijn interessante ontwikkelingen. The Psalms Project (niet te verwarren met het eerder genoemde The Psalm Project!) en Brian Doerksen met zijn The Shiyr Poets zijn begonnen om alle Psalmen in hun geheel op hedendaagse muziek te zetten. Beide projecten zijn begonnen bij Psalm 1 en volgende de Psalmen opeenvolgend, iets wat Psalmen voor Nu niet heeft gedaan. Beide projecten sluiten muzikaal goed aan bij de hedendaagse lofprijs- en aanbiddingsmuziek. Al langer bezig zijn de Australische Sons of Korah, die meer in een folkstijl de Psalmen volgens de NIV-vertaling op muziek zetten. We zien dan ook steeds meer (stevige) Psalmen – mondjesmaat, maar toch – terugkomen in Opwekking. Verschillende Psalmen voor Nu vinden we terug en op de laatste uitgave vinden we de niet zo gemakkelijke Psalm 13 in de uitvoering van Brian Doerksen. Dat is wel eens anders geweest. In de beginjaren van PvN heb ik een mail gestuurd naar Opwekking, met als suggestie om Ps 84 op te nemen. Dat werd toen nog aangemerkt als ongeschikt voor de bundel. Inmiddels is het lied opgenomen in de bundel.
Andere ontwikkelingen
Vanuit de Hervormd Gereformeerde Jeugdbond is de band Sela ontstaan, zij schrijven veel liederen die aansluiten bij de hedendaagse muziekcultuur. De liederen vinden hun weg ook naar de kerken, verschillende liederen zijn ook opgenomen in de bundel van Opwekking. Een ander interessante initiatief is De Oden van Salomo. De Oden Salomo zijn oudst bewaarde christelijke liederen. Een aantal van deze liederen zijn op muziek gezet door dit project. Deze muziek is hedendaags en heeft keltische invloeden, waardoor het erg stemmig is. Een ander project kijken niet naar “het oude”, maar ziet een tekort aan liederen die onze ethische betrokkenheid benoemen. Deze Schrijvers voor Gerechtigheid, zoals zij zichzelf noemen, schrijven liederen over “waar Gods hart van vol is. Gods hart klopt voor gerechtigheid.” Ze ervaren dat hier te weinig over gezongen wordt. Ook SvG vinden we inmiddels terug in Opwekking. Hopelijk volgen er meer.
Nieuwe bundels
De afgelopen jaren zijn er veel nieuwe bundels verschenen. Grote impact in de meer traditionele kerken had de uitgave van een nieuw liedboek: Liedboek. Zingen en bidden in huis en kerk. In opdracht van o.a. de PKN en later enkele gereformeerde kerken is dit boek in 2013 verschenen. Het is een brede bundel, met zowel de Geneefse Psalmen als nieuwe versie van Psalmen (o.a. Psalmen voor Nu). Naast gezangen vinden we ook liederen uit Opwekking, maar bijv. ook van Huub Oosterhuis. Dit jaar verschenen twee (meer) evangelische bundels: Hemelhoog (de opvolger van de Evangelische Liedbundel) vanuit het Evangelische Werkverband binnen de PKN en Op Toonhoogte vanuit de HGJB. In beide bundels een mengeling van oud en nieuw, Opwekking, Psalmen voor Nu, Sela.
Engelstalige worship
De worshipcultuur blijft onverminderd nieuwe muziek maken, en onverminderd populair. Bekende namen zijn Hillsong, Chris Tomlin, Matt Maher, Tim Hughes, Matt Maher en Matt Redman. De muziek ligt veelal goed in het gehoor, maar mis tekstueel vaak wat meer diepgang. Dat geldt geluk niet altijd. Een lied als 10.000 redenen van Matt Redman is erg populair, maar ook tekstueel sterk. We horen ook nieuwe invloeden bij bijvoorbeeld Rend Collective (meer folk).
Technologische ontwikkelingen
Ontwikkelingen gaan snel. Terwijl we in 2000 net een mobieltje hadden, hebben we nu smartphones die vele malen sneller zijn dan onze PC’s uit 2000! Ook in de kerk zien we deze ontwikkelingen terug. Zongen we eind vorige eeuw vaak nog uit een boekje, gingen we over op de overhead projector en is deze inmiddels vervangen door een beamer. Zelfs in traditionele kerken vinden we steeds vaker de liederen geprojecteerd. Door websites als Songselect is veel bladmuziek online beschikbaar en zie je steeds vaker dat muziek uit verschillende bundels wordt samengesteld. Dit biedt kansen, maar stelt ook eisen aan de kerken om te komen tot verantwoorde keuzes.
Ik ben benieuwd hoe de komende jaren gaan. Ik hoop dat de roep om meer Psalmen en ruimte voor lijden gehoord zal worden, en dat de kerk verrijkt wordt met een rijkere liederenschat!
