Techniek in de eredienst. Een zegen en een vloek?

De manier waarop de eredienst wordt vormgegeven in de evangelische eredienst is steeds afhankelijker geworden van techniek: geluidsversterking, beameren, belichting. Een zegen of een vloek? Een paar dingen op een rijtje. Spoiler: ik vind het een zegen, maar soms heb ik wel last van de keerzijde van de medaille.

Techniek: een zegen

Met de opkomst van invloeden vanuit de popmuziek in de evangelische liedcultuur, werd de vraag naar techniek ook groter. Kon je eerst nog toe met een akoestische gitaar of een piano, met het groter worden van een band kon je bijna niet anders dan uitbreiden naar een mengpaneel en luidsprekers. Tegenwoordig is het bijna onmogelijk om een dienst voor te stellen waarbij geen techniek wordt gebruikt. De teksten worden geprojecteerd met een beamer op schermen, het geluid wordt geregeld via een mengpaneel met luidsprekers. Via die luidsprekers zijn de instrumenten te horen, de zang maar ook de sprekers. Sprekers gebruiken regelmatig een powerpoint presentatie of een filmpje, ook via de beamer. Dit zijn geweldige ontwikkelingen die nieuwe mogelijkheden in de eredienst hebben gebracht. Een zegen dus, toch?

Techniek: een vloek

Maar als je ergens van afhankelijk bent, betekent dit ook dat als het er niet is, je een probleem hebt. Wat als er te weinig mensen zijn om achter mengpaneel of de computer te zitten? Wat als er te weinig muzikanten zijn? Vroeger was het heel simpel: er waren een of meer organisten. De akoestiek van het gebouw was zodanig dat de spreker goed te horen was, en een orgel maakt genoeg geluid om het in de hele zaal te horen. En de tekst las iedereen uit een boekje. Je had maar een paar dingen nodig: een organist, een prediker, goede akoestiek en een boekje. Als het gebouw en de boekjes in orde zijn, ben je afhankelijk van maar twee mensen. Dat is nu wel anders: je hebt een geluidstechnicus, een beameraar, een of meer zangers en een of meer instrument nodig. Als je van deze mensen te weinig hebt, kan het wel eens een uitdaging zijn. Zonder geluidsversterking kun je eigenlijk geen dienst houden. De akoestiek is vaak niet meer geschikt voor onversterkte sprekers of instrumenten. Sommige instrumenten zijn onversterkt niet een te horen, zoals een digitale piano of een elektrische gitaar. Zonder beameraar is het maar hopen of mensen een boekje bij zich hebben of de tekst uit het hoofd kennen. Een incomplete band maakt het lastiger om sommige nummers te spelen, soms zijn ze afhankelijk van drums of gitaar. Een vloek toch?

Toch maar een zegen

Heel eerlijk: ik vind het een zegen. Ik ben opgegroeid met pop/rockmuziek, ik vind het fijn als een preek ondersteunt wordt door visueel materiaal (filmpjes, presentaties). Maar als verantwoordelijke voor het reilen en zeilen op het podium heb ik wel eens met mijn handen in het haar gezeten als er geen technicus of beameraar was. Wonder boven wonder is het in 99% van de gevallen goedgekomen. Maar een echt plan B is lastig. Want wat nu als er echt geen technicus is? De ruimte is niet ingericht op een écht unplugged eredienst. Dan bedoel ik niet zoals MTV Unplugged in de jaren 1990. Dat was stiekem allemaal versterkt (Kurt Cobain van Nirvana speelde zelfs op een elektrische gitaar). Écht unplugged. Ik was ooit met een groep studenten van de theologieopleiding in Israel. We waren in een kerk bij Bethesda en zongen a capella een paar liederen, uit ons hoofd. Het was een hoge zaal, prima akoestiek. Dat was geweldig. Dat klonk als een prima plan B. Maar ja, even een kathedraal-achtige kerk bouwen doe je niet zomaar. Misschien moeten we de Sint Jan maar afhuren…