Afscheid zonder kerkmuren (eerbetoon aan een vriend)

Ik heb getwijfeld of ik dit blogbericht zou schrijven. Het is namelijk best persoonlijk, en gaat niet alleen over mezelf. Het gaat namelijk over de begrafenisdienst van een vriend. Maar het was een mooie dienst, waar ik zelf ook deel van uit mocht maken. Dus als ik het schrijf, is het vooral als een laatste eerbetoon aan mijn vriend.

De dienst was om meerdere redenen bijzonder. Voor mij persoonlijk natuurlijk, maar ook om andere redenen. Mijn vriend is geboren in Iran en jaren geleden gevlucht. Daar christen zijn is namelijk niet zo prettig. In Nederland heeft hij een nieuwe leven opgebouwd. Een gezin met drie jonge kinderen. En dan ben je veilig in Nederland. Helaas niet veilig voor kanker. We hebben gebeden, gevast. Maar het mocht niet baten.

Mijn vriend ging naar dezelfde Evangelische kerk als ik, maar was ook betrokken bij de Katholieke Kerk in het dorp waar hij woonde. Een kleine gemeenschap die het gezin ook veel hulp biedt. Je begrijpt het misschien wel: de dienst moest drie elementen samenbrengen: Evangelisch, Katholiek en de Iraanse achtergrond. En dat is gelukt. Evangelische liederen, liederen in het Farsi en de Katholieke symboliek in een mooie Katholieke dorpskerk. We vierden samen communie. We baden samen het Onze Vader (de katholieke variant). We luisteren samen naar een preek van een Evangelische voorganger.

De symboliek gaf een mooi kader, een stuk houvast. De liederen hielpen uiting geven aan de emotie. Droog heb ik het niet helemaal kunnen houden. Maar voldoende om gitaar te kunnen spelen en mee te zingen (ook in het Farsi – het was gelukkig fonetisch uitgeschreven). Een goede herinnering aan een gepast afscheid in een volle kerk. Een mooie dienst waarin we ons niet hebben laten tegenhouden door kerkmuren, maar de verbinding gezocht is. Straks, als we in de hemel zijn, zijn er ook geen kerkmuren…

Dit instrumentaal muziekstuk schreef ik voor mijn vriend (aanvankelijk in 4/4, maar ik heb er vandaag 7/8 van gemaakt en een melodielijn aan toegevoegd). Het was eigenlijk niet de bedoeling om het te spelen tijdens de dienst. Maar om technische redenen was het handiger als ik het zou spelen tijdens een filmpje met foto’s. Ik heb het snel opgenomen met mijn telefoon, door latency en het late uur wat slordig. Maar ik wilde het toch graag toevoegen, omdat het meer zegt dan woorden…

Overwinning… en gebrokenheid

Een vraag die me bezighoudt is hoe je in de eredienst Jezus’ overwinning kunt vieren zonder de gebrokenheid van deze wereld uit het oog te verliezen. Soms heb ik het gevoel dat we te veel focussen op de overwinning, en de gebrokenheid uit het oog verliezen. Er is wel de “gloria” maar weinig “kyrie”. Hoe krijgen we die balans terug?

Overwinning
De overwinning die Jezus heeft behaald aan het kruis en door Zijn opstanding is een van de belangrijkste gebeurtenissen in de geschiedenis. Het heeft alles op zijn kop gezet. En hij riep zijn leerlingen op meer leerlingen te maken (Mt 28:19, 20). Hij zond Zijn Geest. De kerk ontstond, duizenden, miljoenen, miljarden mensen zijn Jezus gaan volgen. Een nieuwe groep mensen, die een nieuwe kans kregen. Mensen genazen. Ze keerden zich af van hun slechte levensstijl. Jezus geeft nieuwe kracht, door Zijn Geest.

Onrechtvaardig
Maar terwijl ik dicht blog schrijf, krijg ik bericht dat een goede vriend is overleden, na bijna een jaar gestreden tegen kanker. Wat nu overwinning? Wat nu genezing? Mensen gaan nog steeds dood aan verschrikkelijke rot ziektes. De gebrokenheid van het leven komt gewoon weer even keihard binnen. De waarom-vraag doemt onontkoombaar op. Hoe lang nog? Dit is toch onrechtvaardig? Een vraag die we ook in de Bijbel tegenkomen. Job, David en Jeremia vroegen zich het allemaal af. Wat is het antwoord?

De hele schepping lijdt
De gebrokenheid is nog niet volledig overwonnen. Niet alleen mensen lijden, maar de héle schepping. Paulus zegt hierover heel mooi:

Ik ben er zelfs van overtuigd dat het lijden van deze tijd niet opweegt tegen de heerlijkheid waarvan ons de openbaring te wachten staat. Ook de schepping verlangt vurig naar de openbaarmaking van de kinderen van God. Want zij is onderworpen aan een zinloos bestaan, niet omdat zij het zelf wil, maar door de wil van Hem die haar daaraan onderworpen heeft. Maar zij is niet zonder hoop, want ook de schepping zal verlost worden uit de slavernij van de vergankelijkheid, en delen in de glorierijke vrijheid van Gods kinderen. Wij weten immers dat de hele schepping kreunt en onder barensweeën lijdt, nog altijd. (Rom 8:18-22)

Als christenen krijgen we een soort voorschot op de uiteindelijke verlossing. In ons leven gebeuren soms hele bijzondere dingen, maar ook wij zijn niet gevrijwaard van het lijden. We maken onderdeel uit van de schepping, die nog steeds gebroken is. Hoe moeilijk het soms ook lijkt, ons lijden weegt niet op “de heerlijkheid waarvan ons de openbaring te wachten staat”. Dan moet die heerlijkheid wel heel geweldig zijn, want sommige mensen hebben het behoorlijk zwaar te verduren.

Het is typerend dat als Job God “op het matje roept”, vertelt God niets over de aanleiding van Jobs lijden (wat ik vanuit menselijk standpunt eerlijk gezegd niet zo goed begrijp). God vertelt over de schepping. Was Job daarbij? Kan Job wat God kan? Dat is Gods antwoord. En goed om te beseffen: ondanks Job soms stevige taal (in 27:2 zegt Job: “Bij de levende God die me mijn recht onthoudt, bij de Almachtige die mijn leven vergalt”) waren het Jobs vrienden die niet zo zuiver over spraken God als Job (Job 42:7-9).

Geen koppen in het zand…
Zolang de schepping nog “kreunt en onder barensweeën lijdt”, kunnen we niet onszelf voor de gek houden door alleen maar te focussen op de overwinning. Zullen we ook het “Heer, ontferm U” moeten uitroepen, het “Hoelang nog Heer” moeten uitzingen. We mogen onze kop niet in het zand steken voor het kleine en grote lijden in onze levens. Het verbaast me soms dat zo’n groot deel van het Psalmenboek uit klaagliederen bestaat (40%). Ik denk niet dat wij 40% van onze diensten moeten “klagen”, maar als het tenminste in één lied mag doorklinken geven we de overwinning extra kleur. God kan wel tegen onze klacht (zie het voorbeeld va Job hierboven). Ik denk dat hij liever heeft dat we eerlijk ons hart uitspreken dan een glimlach opzetten en net doen alsof er niets aan de hand is…

Dit blog is geschreven in het kader van de #bloghop van oktober 2015 met als thema “gebrokenheid“. Organisator is deze maand Anton Verweij met zijn blog God in de stilte.