5 redenen om de evangelische liedcultuur niet te veranderen

Verandering, de een vindt het geweldig, de ander laat het liever bij het oude. Verandering om de verandering is natuurlijk ook niet nuttig, het moet wel een doel hebben. Binnen de evangelische beweging lijkt een open houding te zijn naar verandering, maar die is toch wel selectief. Sinds ik met dit onderwerp bezig ben heb ik een aantal redenen gehoord om de bestaande liedcultuur niet te veranderen. Maar zijn deze redenen wel houdbaar?

1. De liederen zijn toch Bijbels? Er worden toch Bijbelteksten aangehaald?

Het citeren uit de Bijbel wil nog niet zeggen dat het Bijbels is. Als gekozen wordt voor bepaalde teksten, terwijl andere teksten genegeerd worden, is het op zijn minst eenzijdig Bijbelgebruik. Zo valt mij op dat er wel regelmatig uit de Psalmen geciteerd wordt, maar vooral de ‘positieve’ aspecten. Het gevaar bestaat dat er een vertekend godsbeeld ontstaat, een te rooskleurig beeld van het geloofsleven. De Bijbel is een rijk boek, laten we die dan ook zoveel mogelijk recht doen.

2. Er is niets mis met zoveel herhaling, in de Psalmen vinden we toch ook herhalingen?

Wat mij betreft is herhaling een prima middel om te gebruiken in een lied. Het helpt dingen te onthouden, en benadrukt een belangrijk element in een lied. Maar heel vaak “Elke muur wordt neergehaald, ieder bolwerk afgebroken. U draagt de zegekroon. U overwon, U overwon” te zingen, en dan bedoel ik écht heel vaak, ik ben er wel een beetje klaar mee. Het wordt eerder een mantra dan dat je een belangrijke Bijbelse waarheid jezelf eigen maakt (het is ook nog een specifieke theologie die er in doorklinkt). Daarnaast heb ik soms het gevoel dat herhaling vooral gebruikt wordt omdat er weinig andere inspiratie is. Een couplet en een refrein, en dat dan 2 of 3 keer. Kun je niet met een tweede couplet meer diepgang aanbrengen in het lied?

3. We hoeven niet over lijden te zingen, dit is voor een persoonlijke en/of pastorale setting. En dat is toch veel te zwaar, in eredienst moet het vrolijk zijn.

Helaas hoor ik dit argument wel eens, liefst nog aangevuld met de opmerking dat we dit in het NT niet meer vinden. Maar is het ook een terecht argument? Ik denk van niet. Waarom zouden alleen de vrolijke, fijne, blije gevoelens gezamenlijk bezongen en gedeeld worden, en de moeilijke kanten van het leven niet? Op basis waarvan wordt dit onderscheid gemaakt?

Sommigen menen dat de eredienst een feest is, het draait om de bevrijding van zonden en het nieuwe leven door de Geest, maar daarmee is ons leven niet veranderd in een zorgeloos bestaan. We zullen nog steeds lijden tegenkomen. Ook het NT schetst geen rooskleurig beeld. Zomaar een paar voorbeelden: Paulus roept op om te huilen met hen die huilen (Rm 12:15). De martelaren roepen hoe lang God nog wacht met het wreken van hun bloed (Op 6:10). Een eredienst zou juist een gezonde balans moeten hebben tussen enerzijds het geweldige nieuwe leven dat we hebben gekregen en anderzijds de realiteit dat dit nog niet in volle kracht tot uiting komt op de huidige aarde.

4. Psalmen zijn toch het Oude Verbond, die hoeven we toch niet meer te zingen?

Evangelischen roepen om het hardst dat de Bijbel van kaft tot kaft waar is. De praktijk is helaas weerbarstiger. Of de Bijbel is niet van kaft tot kaft hebben gelezen, of sneuvelen de moeilijke teksten door  teksten die beter bij de eigen geloofsbeleving passen. Iemand zei eens niets te kunnen met de Psalmen, veel te heftig allemaal. En ook nog eens iets van het Oude Verbond, nu is het toch anders? Natuurlijk: sommige uitspraken  in het OT roepen vragen op. Maar sommige uitspraken van Jezus zijn ook behoorlijk radicaal. God is echt niet veranderd!

Natuurlijk zullen we daar vanuit Christus dingen herinterpreteren, en zullen we wraakteksten soms in een ander licht moeten bezien (maar ook die roept blijft zoals we in Op 6:10 al zagen): die ligt bij God. Maar als er zoveel lijden en onrecht is, kunnen we dit toch niet negeren? Zijn dan juist de Psalmen niet heel waardevol om te verwoorden wat zo moeilijk te verwoorden is?

5. Muziek moet eigentijds zijn, dus moeten we geen ouderwetse liederen en zware teksten zingen.

Gelukkig is het niet zo zwart wit dat je óf moderne lofprijs- en aanbiddingsliederen moet zingen óf de oude Psalmen en gezangen. Er zijn voldoende voorbeelden te vinden van eigentijdse liederen op basis van Psalmen of die andere thema’s aanraken dan we vooral in de huidige evangelische liedcultuur vinden.

Daarnaast: hoewel ik geen moeite heb om aan te sluiten bij de cultuur, zolang dat geen conflicten oplevert met geloofswaarheden, wil ik passen om daarin al te ‘vluchtig’ te zijn. Ontwikkelingen gaan zo snel. De meeste hits van 10 jaar geleden zijn al weer vergeten. Enne… wat is ‘de’ cultuur eigenlijk? De dancemuziek van Q Music? De bredere popmuziek op 3fm? Of moderne klassiek op Radio 4?

Het is de kunst om een balans te vinden tussen oud en nieuw. De teksten die de tand des tijds hebben doorstaan hebben dat niet voor niets gedaan. Een kans om de verbinding met de kerk uit het verleden vast te houden. En dat kan best in een modern arrangement. Als Psalm 96 oproept om een nieuw lied te zingen, moeten we niet doorschieten en constant nieuwe liederen willen zingen. Overigens: is het ook niet goed om als kerk ook een soort ‘tegenover’ te bieden? Tegenover het muzikale geweld van de wereld mogen we ook een rustpunt bieden.

Conclusie

Laten we niet vergeten: de komst van evangelische liedcultuur heeft een frisse wind gebracht in de kerkmuziek. Er kwam veel maar aandacht voor ‘opgewekte’ muziek, thema’s als aanbidding en lofprijzing kwamen op een hele nieuwe manier onder de aandacht. Dus hoewel er veel goeds te vinden is binnen de huidige evangelische liedcultuur, is er geen enkele reden om de blik niet te verbreden. Integendeel zelfs. Laten we vooral op zoek gaan naar manieren om de evangelische liedcultuur te verrijken. Met wat we uit de kerk der eeuwen overgeleverd hebben gekregen, en vooral wat aan liederen in de Bijbel vinden, met wat we in andere liedculturen vinden. Niet vasthouden aan iets wat wel prima is met wat mij betreft ongeldige argumenten, maar vooruitkijken en verbreding en verdieping zoeken!