Must see! Brian Doerksen over klaagliederen (Video colleges 1)

Als er één onderwerp is dat het meest vermeden wordt in de evangelische liedcultuur, is het de klacht. Er is weinig ruimte voor lijden en onrecht. Ik pleit voor meer ruimte, maar ik ben niet de enige. Daarom een serie video colleges over dit onderwerp, te beginnen met een gesprek met Brian Doerksen. Dat de video die ik hier laat zien op het moment van schrijven slechts 626 views heeft spreekt boekdelen. De boodschap is nog niet geland… Hieronder een samenvatting voor degenen die het Engels niet machtig zijn.

Een cultuur van ontkenning

We leven in een cultuur van ontkenning. We focussen op de overwinning. Maar God kent onze worstelingen, waarom zouden we dit dan niet bij Hem brengen? De klaagliederen zijn namelijk anders dan de blues: er wordt niet alleen geklaagd, maar ook hoop uitgesproken in God. We kunnen niet net doen alsof er geen lijden is. Het voorbeeld wordt genoemd van een begrafenis van een jong kind. De vader stond boven het open kistje te prijzen en aanbidden.

Waarom moeten de mensen die met moeilijkheden zitten blij zijn met het die blij zijn, terwijl de rest niet huilt met hen die huilen? Het is een zonde tegen het lijden, het beschaamd maken en isoleren van hen die lijden, terwijl de kerk juist een hospitaal is voor hen die lijden!

Lijden én hoop in OT en NT

Er is geen gat tussen het Oude Testament en het Nieuwe Testament, waarbij in het laatste deel van de Bijbel de focus ligt op de overwinning van Jezus. Jezus heeft ons geleerd om mens te zijn. En dat betekent dus ook dat we de dingen waarmee we worstelen uiten (MV: denk aan Getsemane). Ondanks Jezus’ overwinning is er nog steeds lijden en onrecht in de wereld. Die klacht wordt nog tot in Openbaring gehoord (6:10). Daar staat tegenover dat de hoop op opstanding ook al in het Oude Testament aanwezig is.

Zonde tegen het lijden

Als het gaat om ‘corporate worship’, de gezamenlijke eredienst, zien we dat er weinig ruimte is voor de klacht. Brian Doerksen komt over de hele wereld en vraagt wel eens aan zangleiders hoeveel klaagliederen het afgelopen jaar hebben gezongen met de gemeente. Dat is hoogstens 5%! De nadruk ligt op ‘upbeat’ muziek. Hier verandering is brengen is lastig. Doerksen ervaart dat mensen achter hun oren krabben en zelfs weerstand. Waarom moeten de mensen die met moeilijkheden zitten blij zijn met het die blij zijn, terwijl de rest niet huilt met hen die huilen? Scherp zegt hij: het is een zonde tegen het lijden, het beschaamd maken en isoleren van hen die lijden, terwijl de kerk juist een hospitaal is voor hen die lijden!

Rouw met ons

Brian Doerksen vertelt dat hij zorgvuldig heeft nagedacht wat hij op de rouwkaart van zijn moeder zou zetten: “Come and mourn with us”, kom en rouw met ons. Het is een begrafenis, geen feest. Dit is niet de tijd om te vieren, maar om te rouwen. Mensen kwamen na de herdenkingsdienst naar hem toe om hem juist hiervoor te bedanken.

Privé?

De klacht is niet alleen voor privésituaties. De Psalmen zijn zorgvuldig samengesteld. Opvallend is dat bij Psalm 88, de donkerste Psalm die zonder een glimp hoop eindigt, als opschrift staat: voor de muziekleider. Dit is bedoeld om niet in je eentje te zingen (MV: Ik moet de eerste kerkdienst nog meemaken waar dit lied gezongen wordt!) We lijden aan “pathological happines”, het kan niet zo zijn dat 95% van ons leven een en al geluk en voorspoed is. We moeten de grenzen van de mens erkennen. En dat is geen staat van constante overwinning. Benadrukt wordt de aardse kant van het leven zoals slapen. Dan geven we ons over aan het vertrouwen in God. Een soort kleine dood.

Muzikale reis

Doerksen vertelt over zijn muzikale reis. Toen God hem riep om lofprijs- en aanbiddingsmuziek te maken, had hij weerstand. Niet zijn smaak. Maar toch heeft hij het gedaan, maar hij wilde wel authentiek blijven. Er is altijd wel een hint van lijden. Zo schreef hij “Come, now is the time to worship” in een moeilijke periode, verwoord in het zinnetje “come, just as you are”. Maar zijn motivatie is niet alleen persoonlijk, maar ook pastoraal. Lofprijs is een reactie op wat God doet, wie Hij is. We beginnen vanuit die ervaring om daar naar toe te werken.

Als er in de kerk geen ruimte is voor het verdriet, als er geen respons is, houden we op met huilen

Huilen

Als beeld wordt het verhaal van een echtpaar genoemd dat in een Russisch weeshuis een kind voor adoptie komt halen. Er waren meer dan honderd baby’s, maar geen een huilde. Er was geen respons op het huilen. Ze bouwden een relatie op met een kind, en na een maand huilde het kind. Er was een relatie. Als er in de kerk geen ruimte is voor het verdriet, als er geen respons is, houden we op met huilen. Doe dat maar buiten de kerk.

Terug naar de Psalmen

In 2010 ontstond er een moeilijke situatie in Doerksen’s kerk. Na 20 jaar muziek maken raakte hij zijn woorden kwijt. Er kwam niets meer uit. Van zijn broer, een Anglicaanse priester, kreeg hij het boekje Paraclete Psalter, waarin je elke maand door alle Psalmen heen gaat. Na een paar maanden van studie, gebed, meditatie ontstond het idee om de Psalmen op muziek te gaan zetten. En hij begon niet met de favorieten, maar gewoon bij Psalm 1. (MV: Het resultaat is te horen op de albums van The Shiyr Poets)

…laten we heel radicaal beginnen met één klaaglied per maand

Structuur in de chaos

De klaagliederen, en zeker die in de Psalmen staan, bieden structuur in een chaotische wereld. Ze zijn als een soort gids. Brueggeman heeft het over Psalmen van oriëntatie, disoriëntatie en heroriëntatie. We slaan de disoriëntatie over. Schrijnend is het voorbeeld uit Haïti. Men kende alleen vrolijke liedjes over Jezus. Toen het moeilijk werd, konden ze daar niet op terugvallen. Dus grepen ze de voodoo liederen aan.

Met een glimlach stelt Doeksen voor: laten we heel radicaal beginnen met één klaaglied per maand…