In welke taal zing je in de kerk? Meestal in je “moerstaal”, voor de meesten in Nederland dus Nederlands. Maar Engels komt steeds meer in opmars. Is dat eigenlijk wel zo handig? Waarom zouden we eigenlijk in een andere taal zingen? Zijn er goede redenen voor, of juist niet? Ik denk beide. Waarom? Ik heb drie voors en een tegen. Lees gauw verder! (In het naschrift kun je lezen dat er nog belangrijk argument tegen is, met dank aan enkele reageerders op Facebook)
Babylonische spraakverwarring en de lingua franca
Taal is iets geweldigs. Met klanken, die zich tot woorden vormen, kunnen we de meest complexe dingen duidelijk maken. Het begint met wat gebrabbel, Mama, Papa en bij de meeste mensen groeit dit uit tot duizenden woorden (lees dit interessant stukje in de NRC). Maar sinds het akkefietje met die Toren van Babel spreekt niet iedereen meer dezelfde taal. Zelfs de grootste talenknobbels zullen niet in staat zijn alle talen te leren. Gelukkig bestaat er zoiets als de lingua franca. In de tijd van het Nieuwe Testament was dat bijvoorbeeld het Koinè Grieks. Niet zo gek dus dat het Nieuwe Testament ook in deze taal is geschreven. Tegenwoordig is Engels de taal waarmee je in grote delen van de wereld een heel eind komt. En ook in de kerk kom je deze taal steeds vaker tegen, vooral in de liederen.
Voors
Ik hoor verschillende redenen vóór liederen in een andere taal, meestal Engels. Dit zijn volgens mij de meest relevante voors.
De teksten in de originele taal zijn beter.
Vertalen is een kunst op zich. Bij het vertalen van liederen komt daar nog een extra probleem bij kijken. Hoe krijg je de woorden uit die andere taal passend in de melodielijn? Woorden hebben soms meerdere lettergrepen, of andere klemtonen, je hebt meer of minder woorden nodig, en hoe vertaal je beeldende taal? Onherroepelijk gaat er iets verloren van het origineel in een vertaling. Hoewel een vertaling soms beter kan zijn dan het origineel. Zo vind ik de titel van de trilogie Lord of the Rings in het Nederland treffender: In de ban van de ring. Nu kun je je afvragen waarom je zoveel liederen vanuit een andere taal moet zingen, als er ook veel goeds te krijgen is in je eigen taal. Maar, als je originele taal eigen bent, heeft het mijn voorkeur om ook in die taal te zingen
Het spreekt de jongeren aan.
Groeide ik in de jaren 1980 en 1990 al op met veel Engels om me heen, voor de jongeren van nu is dat alleen maar meer geworden. Zeker de muziek die we luisteren is veelal Engelstalig. Dat geldt ook voor mij: de meeste muziek die ik luister was – en is – Engelstalig. Nederlandstalige muziek is bij mij in de minderheid. Het is dus niet verwonderlijk dat christelijke jongeren (of jongeren waarvan we hopen dat ze christen worden) meer luisteren naar Engelstalige “worship” muziek. Hillsong en Jesus Culture zijn dan de eerste bands waar je aan denkt. Op zich is dat niet zo gek: er mag muziek zijn die jongeren aanspreekt. Muziek groeit mee met de tijd. Het is wel goed om kritisch te kijken naar de inhoud en de theologische achtergrond. Want groots en geweldig betekent niet altijd diepgaand en is vaak ook vluchtiger. Er moet verbinding blijven met het ‘oude’.
Door in een andere taal te zingen, drukken we onze verbondenheid met andere culturen uit.
Onlangs heb ik het boek The Next Worship: Glorifying God in a diverse world van Sandra Maria Van Opstal gelezen. Zij breekt een lans voor een open houding naar andere culturen, zeker als een significant deel van je gemeente deel uitmaakt van een andere cultuur. Dat was wel een eye-opener voor me. Ik ben gewend aan mijn ‘eigen’ cultuur. En onze gemeente is ook voornamelijk blank, hoewel we een steeds groter wordende groep Iraniërs in ons midden hebben (we hebben vorig jaar een dienst in het Farsi gehad). Maar toen ik het boek uit had, wist ik nog niet zo goed wat ik er mee moest. Ik zie dat we de verbondenheid met de wereldkerk kunnen vergroten, maar ik wil niet vervallen in een goedkoop zingen in een andere taal (wat Van Opstal nu juist ook niet op die manier wil stimuleren). Maar, overeind blijft staan dat zingen in een andere taal een manier is om bewust van andere culturen te worden. Dat hoeft niet eens een taal te zijn die je begrijpt. Zo was op een CAMA dag in onze gemeente eens een Afrikaanse artiest (ik meen uit Senegal), die ons ook een lied in zijn moerstaal liet zingen. Hij gaf uitleg over de betekenis en we konden het makkelijk meezingen. Dat is dan weer leuk!
Tegens
Ik heb er maar een. Maar wel een belangrijke: je moet kunnen begrijpen wat je zingt. Paulus schrijft in zijn eerste brief aan de gemeente in Korinthe het volgende:
Stel, broeders en zusters, dat ik bij u kom en in talen spreek. Wat hebt u daaraan, als ik mij niet tevens tot u richt met geopenbaarde kennis of profetische onderrichting? Het is ermee als met muziekinstrumenten, bijvoorbeeld een fluit of een citer. Als die geen duidelijk onderscheiden tonen doen horen, hoe kan men dan weten wat er op de fluit of citer gespeeld wordt? En als de trompet een onherkenbaar signaal geeft, wie zal zich dan gereed maken voor de strijd? Zo is het ook met u: als u met uw tong geen verstaanbare taal spreekt, hoe kan men dan begrijpen wat u zegt? Uw woorden verwaaien in de wind. Er zijn in de wereld ik weet niet hoeveel talen, en geen enkele kan zonder klanken. Maar als ik de betekenis van een klank niet ken, blijf ik voor de spreker een vreemde, en hij voor mij. (1 Kor 14:6-11)
Nu heeft Paulus het over spreken in tongen. Maar de lijn kan prima doorgetrokken naar andere vreemde talen. Ook dan geldt dat we moeten begrijpen wat we horen wat we zingen of zeggen. En als dat niet mogelijk is, moet er vertaling zijn. Als er veel mensen zijn die het Engels niet machtig zijn, of niet voldoende om goed te begrijpen wat gezongen of gesproken wordt, moet er óf niet in het Engels gezongen wordt óf er moet vertaling zijn. Als je God aanbidt, moet je wel wéten waarmee je Hem aanbidt… Daarmee moet je wel opletten dat je niet alles in een andere taal doet met vertaling, dan wordt het toch lastig en zullen mensen zich minder thuis voelen.
In je moerstaal als basis
Mijn uitgangspunt is dat je moerstaal de voertaal is in een gemeente. Andere talen zijn daaraan ondergeschikt. Als je besluit om in een andere taal te zingen, of te spreken, dan moet je dat met goede argumenten doen. En zorg ervoor dat er dan vertaling is, zodat iedereen kan begrijpen waar het over gaat. In onze gemeente passen we dit principe ook toe. Na diverse klachten is besloten dat we niet meer dan twee Engelstalige liederen per dienst zingen, en in principe altijd met vertaling (indien mogelijk van de Nederlandse versie: dat is niet altijd een één op één vertaling, maar daarmee kun je hem als je wil ook (in jezelf) meezingen). Daar kan best van afgeweken worden als daar een goede reden voor is. En anderstalige sprekers worden vertaald en voor onze Iraanse vrienden is er een geweldig vertaalsysteem.
De Babylonische spraakverwarring is nog niet uit de wereld, dus we zullen nog steeds taalbarrières moeten overwinnen. En gelukkig kan dat ook, zodat we samen God kunnen aanbidden met woorden die we begrijpen!
Naschrift
In een aantal reacties op Facebook noemen mensen nog een belangrijk argument tegen: je moedertaal ken je door en door, je denkt in deze taal waardoor je veel bewuster van wat je zingt. Iemand schreef het volgende:
zingen in je moerstaal is de taal die tot je hart en nieren spreekt. andere aangeleerde talen hoe goed je ze ook kent moeten een vertaalslag maken. Wycliffe is niet voor niets bezig met het vertalen van de Bijbel naar alle talen. Ja ook de taal van de bosjesman daarin gaan ze het ook vertalen. Een Goddelijke opdracht. ik heb eens een filmpje gezien dat zo iemand het evangelie las in zijn eigen taal de man was echt wel onderlegd in de Bijbel maar in een andere taal deze man schoot echt vol zo belangrijk dus”
Heel erg mooi. Je moedertaal beheers je zo goed, deze taal spreekt het meest direct tot je hart. Dank voor deze waarvolle toevoegingen!
Gloria en Kyrie 