In herhaling vallen…

Vind je dat ook zo vervelend, als mensen in herhaling vallen? Ik wel, maar ben er zelf ook schuldig aan. Zo heb ik bijvoorbeeld de neiging om als we door Eindhoven rijden en ik plekken uit mijn jeugd zie daar allerlei wetenswaardigheden over te vertellen. Meestal is de reactie van mijn kinderen: ‘papa, dat heb je al vaker verteld’. Oh ja… Veel mensen vinden dat in de hedendaagse lofprijs- en aanbiddingsmuziek te veel herhaling is. Anderen daarentegen hebben er helemaal geen moeite mee. Een paar argumenten voor en tegen, waarna ik de balans opmaak.

Voor

Je onthoudt dingen beter

Ik heb de tafels geleerd door domweg “een keer vier is vier, twee keer vier is acht, drie keer vier is twaalf” etc. met de hele klas te herhalen. Het ouderwetse stampen. Ik geloof nog steeds dat dit een effectieve methode is om dingen te leren onthouden, hoewel ik betwijfel of ik het destijds nu heel erg leuk heb gevonden. Toch zijn de tafels aardig goed in mijn hoofd “gestampt”, wat toch heel handig is als iets moet uitrekenen.

Je wordt bewuster van wat je zingt

Als je één keer iets zingt, bestaat de kans dat het zo weer aan je voorbij gaat. Als je iets nog een keer zingt, zul je mogelijk ook beter beseffen wat je zingt, want je zong het daarnet ook al.

In sommige Psalmen zit ook herhaling

Bijvoorbeeld in Psalm 136 zit herhaling. Om elke regel wordt “eeuwig duurt Zijn trouw” herhaalt, in alle 26 verzen.

De vier dieren in Openbaring herhalen dag en nacht

In Openbaring 4:8 staat “Elk van de vier wezens had zes vleugels, met overal ogen langs de randen en aan de binnenkant. Dag en nacht herhalen ze: ‘Heilig, ​heilig, ​heilig​ is God, de ​Heer, de Almachtige, die was, die is en die komt.’”

Tegen

Het wordt een mantra die je gedachteloos zingt

Als je steeds maar hetzelfde blijft herhalen, zeker als het erg vaak is, wordt het een mantra. Daardoor kan het ook zijn dat je “op de automatische piloot” zingt, en eigenlijk niet meer beseft wat je zingt. Dit kan ook gebruikt worden om een bepaald gevoel/sfeer te creëren, die misschien verward kan worden met een bijzondere goddelijke ervaring (waarmee ik niet wil zeggen dat die ervaring kan optreden, maar dat is niet afhankelijk van de herhaling).

Er is geen of weinig variatie waardoor het een ‘sleur’ wordt

Als je steeds maar dezelfde woorden zingt, kom je in een sleur. Zeker als het taalgebruik niet heel erg poëtisch of rijk is en/of beperkt blijft tot “hallujah” of “hosannah” wordt het eerder een soort van gewoonte. Er is niet mis met “hallelujah” of “hosannah”, maar weet je ook wát je zingt? Niet voor niets heeft Psalmen voor Nu besloten hallelujah consequent als “alle eer aan God” te vertalen (letterlijk is het overigens “alle eer aan de Heer”, maar ik denk dat “aan God” lekkerder bekt).

Er is minder tekst nodig, waardoor de kans op meer verdieping in de inhoud kleiner is

Door een zin of een couplet te herhalen, wordt de kans gemist om een thema verder uit te diepen. Sommige nummers bestaan uit alleen maar een couplet en een refrein, dat in zijn geheel wordt herhaald (bijvoorbeeld Opwekking 542 God van trouw en Opwekking 731 Jezus, ik hou van U).

Het komt niet zo vaak voor in de Psalmen

Herhaling komt voor in de Psalmen, maar eigenlijk is dit een zwak argument: in de meeste Psalmen zit geen herhaling. Je ziet bijvoorbeeld wel parallellismen, waarbij iets op een andere manier, met een ander beeld wordt gezegd.

De balans opmaken

Ik kon meer argumenten tegen dan voor bedenken. Betekent dit dat ik herhaling niet zo’n goed idee vind? Nee, dat niet. Wel denk ik dat we het met mate moeten gebruiken. De voordelen van herhaling gaan denk ik teniet als je té veel herhaald. Herhaling is effectief als je daarmee mensen iets leert. Herhaling is niet onbijbels, zoals te zien in de Psalmen en Openbaring. Maar dit is beschrijvend, niet voorschrijvend. In de Psalmen komt het weinig voor. Omdat de vier dieren constant iets herhalen, betekent dit niet dat wij dat noodzakelijk moeten doen. Het toont m.i. vooral aan dat er bepaalde situaties zijn waarin dit passend is. In deze specifieke situatie is alles er op gericht om de glorie van God en het Lam zo sterk mogelijk tot uiting te laten komen.

Een slecht voorbeeld: Opwekking 731

Dit lied vind ik een typisch voorbeeld waarin het met herhalingen wel erg bont wordt gemaakt. Eerst krijg je twee keer het couplet, dan vier keer het refrein, dat wordt in zijn geheel herhaald. Het refrein wordt vervolgens nog tig keer herhaald, waardoor je (als je de CD volgt) uiteindelijk 3 minuten lang “hallelujah adonai” zingt. Wat is hier de meerwaarde van, zeker als je beseft dat niet iedereen weet wat deze woorden betekenen? Gaat het om een sfeer van aanbidding wordt genoemd te creëren? Wat ik vooral jammer vind is dat de kracht van muziek en zingen beperkt wordt door zo weinig inhoud mee te geven. 731 is eigenlijk meer een liefdesliedje. Maar gaat het wel écht over God? Of over dat wij zoveel van God houden? En waarom houden we dan van God? Door een gemis aan context en oeverloze herhaling spreekt dit lied vooral het gevoel aan, waarbij je je kunt afvragen waar dat gevoel op gericht is.

Een goed voorbeeld: Opwekking 816

Opwekking 816 is een bewerking van Psalm 46 en volgt de structuur couplet-refrein-couplet-refrein-bridge-refrein. De bridge wordt een keer herhaald. De bridge is best een pittige tekst: “Al kolken zeeën om ons heen, / U bent de God / die wind en storm bedwingt. / Ik word stil en weet: / al wankelt alles, schudt de aarde / en gaan volken wreed tekeer, / mijn God heeft alles in Zijn hand.” Aan de ene kant zijn er heftige beelden van kolkende zeeën, stormen, aardbeving en oorlog, aan de andere kant het vertrouwen op God. Door dit nog een keer te herhalen word je hier nog eens bij stilgezet. Alsof wordt gezegd: besef wat je zingt! Een groot verschil tussen dit lied en het lied hierboven is dat dit lied context heeft, er is veel inhoud.

Kortom: herhalen is niet per definitie fout, als het met mate en doelmatig wordt toegepast kan het krachtig zijn. De valkuil is sleur of sturen naar een bepaald gevoel, de kracht is het helpen bewust worden en onthouden.