Is er plek voor solo’s in de muziek in een kerkdienst?

Wat is het doel van muziek in een kerkdienst? Het antwoord op die vraag is bepalend voor hoe we kijken ten opzichte van solo’s in de muziek in een kerkdienst. Maar ook is belangrijk wat we dan verstaan onder een solo en welke plek dat heeft in een lied. En kan er sprake zijn van solo/luisterliederen of zelfs instrumentale muziek? Dit kan best een gevoelig punt zijn. Sommige mensen vinden dat er geen enkele ruimte voor is, terwijl anderen het juist erg mooi en wenselijk vinden.

Wat is het doel van muziek in een kerkdienst?

Het doel is, volgens mij, God eren. Muziek is een middel om God te aanbidden (Kolosse 3:16; “zing… voor God”). Het voordeel is dat door samen te zingen je actief aanbidt (terwijl je bij andere elementen in een dienst vaker passief bent). Dat is ook een ander belangrijk doel: samen aanbidden. Niet in je eentje, maar als gemeente, met je broers en zussen (vgl. Ef 5:19: “Zing met elkaar”). Eén geluid, waarin je niet alleen God toezingt, maar ook elkaar. Het is belangrijk dat we muziek zien als een middel, en niet als een doel op zich.

Wat is een solo?

Een solo is een deel van een lied waarin een van de instrumenten of zangers op de voorgrond treedt. Meestal wordt gedacht aan een improvisatie, maar dat is vaak niet zo. Het kan een melodie zijn die er uit gelicht wordt door één instrument (soms meer, bijv. als de partij meerstemmig is), soms met wat kleine variaties. Het kan een vooraf bedachte partij zijn, die wel als improvisatie klinkt (veel solo’s in pop en rock muziek worden live exact nagespeeld). Het kan ook een couplet zijn dat door een zanger wordt gezongen. Een heel lied kan ook als solo- of luisterlied worden bestempeld. In de eredienst betekent dit dat de gemeenteleden niet meezingen en luisteren naar het lied. Een dergelijk lied kan ook instrumentaal zijn.

Wat is het nut van een solo in een lied?

In veel pop- en rockmuziek is een solo behalve voor een stuk afwisseling in een lied ook om het kunnen van een van de muzikanten te tonen. Een muzikant speelt snelle loopjes, gebruikt speciale technieken. In de kerkdienst gaat het niet om het kunnen van een muzikant, zoals we al zagen in het doel. Niettemin is het talent van een muzikant wel iets dat ingezet kan worden. De afwisseling in een lied met een instrumentaal stuk, of een couplet dat door één zanger wordt gezongen, kan bijdragen aan het effect van het lied en daarmee ook hoe dit functioneert in de aanbidding. In een intro is het heel nuttig dat een melodie wordt voorgespeeld. Een lied met veel coupletten kan in een instrumentaal gedeelte de gemeente wat adempauze geven. Een solo kan een gemeente meenemen in een modulatie. Een solodeel kan een door de schoonheid ervan bijdragen aan het lied, doordat woorden worden gegeven aan iets dat niet onder woorden gebracht kan worden.

Wat is het nut van een solo- of luisterlied en een instrumentaal lied?

In plaats van alleen een sologedeelte ín een lied, kan ook een heel lied een sololied zijn. Hoewel een deel van het doel het samen zingen is, kan ook dit nuttig zijn. Het kan als een intermezzo dienen tussen gedeelten van de dienst. Het kan als ondersteuning dienen bij gebed of avondmaal. Het kan ook hier door schoonheid iets bijdragen aan de dienst. In onze gemeente spelen we tijdens het avondmaal wel eens een lied eerst instrumentaal (bij het brood) en vervolgens zingen we het met de hele gemeente (bij de wijn).

Wat is een goede solo?

Nog even iets over wat een goede solo is. Sommigen denken alleen aan virtuoze muzikanten die helemaal losgaan en 8 maten lang alleen 32e noten spelen. Dat kán heel mooi zijn, maar een solo is meer dan virtuositeit. Zo vind ik de solo van Neil Young in Cinnamon Girl mooi en functioneel. Alleen… er wordt 4 maten dezelfde noot gespeeld (nou ja, eigenlijk twee, de D op de B snaar en de E snaar gestemd naar D). Misschien niet heel erg virtuoos, maar wel doelmatig. Een goede solo in mijn ogen is een solo waarin een verhaal zonder woorden wordt verteld. Er gebeurt iets. Er zit een bepaalde opbouw in, er wordt iets gezegd wat je niet in woorden kunt zeggen. Als dat gebeurt, dan heeft het een doel en zie ik ook toegevoegde waarde in een kerkdienst. Want ook daarin speelt gevoel een rol, en willen we soms iets onder woorden brengen wat niet anders gezegd kan worden.

Is er plek?

Het klinkt waarschijnlijk wel door hierboven, maar wat mij betreft is er plek voor solo’s en sololiederen in een dienst. Het belangrijkste is vooral af te vragen: helpt het mee aan het doel van (muziek in) de eredienst. Een aantal overwegingen:

• Een solo, met name bij een intro of modulatie, kan helpen met het zingen van een melodie, doordat de melodie (al dan niet met variaties) wordt voorgespeeld.
• Een solo(couplet) kan helpen in de afwisseling in een lied, zeker als er veel coupletten zijn (en zo kan de gemeente ook even op adem komen). Ook een sololied kan bijdragen in de afwisseling in een dienst.
• Een solo kan bijdragen aan de opbouw van een lied, bijv. doordat er een bepaalde spanningsopbouw in zit, of juist een stuk rust uitdraagt.
• Een solo(lied) kan puur vanuit esthetisch oogpunt (de schoonheid) een vorm van aanbidding zijn (hoewel de gemeente passiever is).
• Voor muzikanten kan het erg leuk zijn als er wat meer uitdaging in een lied zit, zoals een solo. Plezier hebben in waar je goed in bent, ten dienste van God en gemeente, mag zeker ook (hoewel dit natuurlijk geen doorslaggevend argument mag zijn).

Er zijn ook argumenten om een solo niet te doen:

• Als de focus te veel op één muzikant komt te liggen, en meer om het ‘kunnen’ gaat dan de uitkomst.
• Als een solo niet iets toevoegt aan het lied of de dienst (zie bovengenoemde punten).
• Als een muzikant niet genoeg vaardigheden heeft om een solo uit te voeren. Een slecht uitgevoerde solo of onzuiver gezongen solocouplet doet eerder afbreuk aan een lied dan dat het iets toevoegt.

Het is dus goed om af te wegen waarom je een solo wel of niet in een lied zou doen, of helemaal een sololied. Het belangrijkste is, en dat geldt wat mij betreft voor alles in de dienst, dat het doel van de eredienst niet uit het oog verloren mag worden. Tot eer van God, samen met de gemeente.

Advertentie