95 stellingen over de eredienst en muziek in de kerk

Vijfhonderd jaar geleden spijkerde Maarten Luther volgens de overlevering 95 stellingen op de kerk te Wittenberg. Hoewel getwijfeld wordt aan de echtheid van deze overlevering, schreef Luther wel een document met 95 stellingen. Ik heb ook 95 stellingen waarin ik mijn (regelmatig idealistische) visie op eredienst en muziek in de kerk deel. Ik spijker ze niet aan een deur maar zet ze geheel 21e eeuws op internet. Best een klus, 95 stellingen formuleren, overigens… Veel van de stellingen zullen trouwe lezers van mijn blog wel herkennen. Ze zijn kort, en missen soms wat nuance, maar ik hoop dat het wel aan het denken zet. Voel je dan ook vrij om in het commentaar stellingen te onderstrepen of juist te ondermijnen…

Het drie-enig perspectief als uitgangspunt

1. De eredienst is tot eer van God.
2. De dood en opstanding van Jezus vormen de basis voor de eredienst.
3. De heilige Geest inspireert ons voor de eredienst (vgl. 1 Kor 14:26-40).

Verdere uitgangspunten

4. Jezus is aanwezig waar twee of drie vergaderd zijn in Zijn naam (Mt 18:20).
5. Er moet een balans zijn tussen ontzag voor God en een intieme relatie met Jezus.
6. Oorlog voeren over aanbidding is een gotspe, maar dat betekent niet dat er geen discussie gevoerd zou moeten kunnen worden over muziek en eredienst.
7. We zijn geen eiland, geen een kerk staat los van de (kerk)geschiedenis en andere kerken wereldwijd.
8. We moeten openstaan voor en leren van elkaars tradities en gewoonten vanuit een liefdevolle houding. (vgl. Jh 13:34-35)
9. De eredienst is voor kinderen, jongeren, ouderen en iedereen er tussenin.
10. Het is goed om aandacht te hebben voor hen die er niet kunnen zijn door ziekte of andere omstandigheden.
11. Er moet aandacht zijn voor medechristenen die vervolgd worden of zich in andere moeilijke omstandigheden bevinden.

Eredienst

12. Er is nagenoeg altijd een liturgie (in de betekenis van een ordening), of die nu beschreven of onbeschreven is. Het is goed om dit te (h)erkennen en waar nodig afspraken te maken over de opzet.
13. Alle elementen in de eredienst zijn een vorm van aanbidding, of zouden dat moeten zijn.
14. Het avondmaal heeft lange tijd een centrale plaats gehad in de eredienst, dit geeft te denken over een te grote nadruk op de preek en/of muziek.
15. Het avondmaal moet regelmatig gevierd worden,
16. Er zijn zoveel tradities dat niet een eredienst de juiste vorm kan zijn, het is aanmatigend een eigen vorm als enige juiste vorm te zien.
17. Het Nieuwe Testament schrijft geen vaste vorm voor de eredienst voor.
18. Het Nieuwe Testament noemt een aantal elementen die terug (kunnen) komen in de eredienst: avondmaal (bijv. Hd 2:42), zingen (Kol. 3:16), schriftlezing en prediking (1Tim.4:13), profetie en spreken in tongen met uitleg (1 Kor 14) en (dank)gebed.
19. De “hemelse” liturgie in Openbaring helpt een gezonde balans in te houden tussen het alreeds en nog niet: de overwinning van het Lam (vgl. Op 4 en 5) en het lijden dat nog actueel is (Op 6:9-11).
20. Het is voor de hand liggend de eredienst op de eerste dag van de week te vieren, zoals de eerste christenen.
21. De eerste dag is daarmee ook de achtste dag, vooruitkijkend naar de toekomst.
22. Dit zegt niets over de rustdag, dit is volgens het OT de zaterdag, de sabbat (Ex 20:10). Het vieren van de eredienst op de dag van de opstanding heeft dit niet veranderd. Dit staat los van de vraag of christenen de sabbat moet houden. (Lees hier meer over dit onderwerp)
23. De eredienst moet ordelijk verlopen (1 Kor 14)
24. De eredienst heeft ook een pastorale functie.
25. De eredienst mag niet voorbijgaan aan lijden en onrecht, maar de eredienst moet geen rouwdienst zijn. In het lijden van Jezus en met de opstanding van Jezus is er hoop, daar moet de focus liggen.
26. Juist door het offer van Jezus kunnen we met een gerust hart deze thema’s in onze liederen aandacht geven (vgl. ook Ps 22), zonder zelf direct een oplossing te bieden.
27. Door de gebrokenheid van het leven te benoemen wordt de boodschap van het evangelie krachtiger. De roep om ontferming, het ‘kyrie’ is belangrijk.
28. Besef van onze zonden en verootmoediging is belangrijk. We zijn nog niet zonder zonde (1 Jh 1:8-10), terwijl onze zonden ook zijn vergeven (1 Jh 2:12)
29. Ruimte voor zonde, lijden en onrecht betekent overigens niet dat de eredienst een sombere dienst moet zijn, de focus moet liggen op de essentie van het christelijk geloof: de gekruisigde en opgestane Jezus die ons nieuw leven heeft gegeven.

Laagdrempelig

30. De eredienst is primair geen evangelisatiedienst.
31. Een dienst laagdrempelig maken geeft derhalve te denken, het evangelie vormt intrinsiek een drempel.
32. Maar er mogen geen onnodige drempels zijn, in welke vorm dan ook.
33. Er is geen specifieke belemmering om aan te sluiten bij hedendaags culturele vormen, mits passend bij de eredienst.
34. Een mooie eredienst trekt niet perse mensen, een kerk groeit door mensen en hun onderlinge omgang (Hd 2:47).
35. Het is goed om gebruik te maken van moderne techniek, zoals versterking en beamer

Aanbidding

36. Aanbidding is in de eerste plaats knielen voor God. Het is een keuze om God boven jezelf te stellen. In de Bijbel is geen direct relatie tussen aanbidding en muziek.
37. Aanbidding is niet beperkt tot het zingen van een aantal liederen in de eredienst.
38. Aanbidding is geen gevoel en een bepaald gevoel bewerkstelligen is geen garantie voor “aanbidding”.
39. Je kunt niet in aanbidding geleid worden, de term aanbiddingsleider voor iemand die de zang leidt is niet juist (zie ook hier).
40. Aanbidding is niet bedoeld als bijtanken op zondag met een bepaald gevoel voor de rest van de week (vgl. Rm 12:1).

Psalmen

41. De Psalmen zijn een blauwdruk voor een gebalanceerd repertoire: alle elementen ons geloofsleven komen aan bod.
42. Het verdwijnen van de Psalmen uit de evangelische eredienst is een verschraling.
43. Alleen Psalmen zingen doet te kort aan het evangelie, Jezus’ dood en opstanding wordt niet expliciet genoemd.
44. We zijn de heftige taal van de Psalmen verleerd.
45. Geneefse Psalmen waren een verrijking voor de kerk in de 17e eeuw, maar als er behoefte is aan vernieuwing, moet daar ruimte voor zijn. Het is goed dat er nieuwe berijmingen en composities op basis van de Psalmen zijn.
46. Psalmen komen het best tot hun recht in hun geheel, we doen de Psalmen geen recht als we delen weglaten.

Muziek

47. Muziek in de kerk moet tot eer van God zijn.
48. We geloven wat we zingen. Wat we zingen heeft meer impact op wat we geloven de preek. Door het te zingen onthouden we het beter.
49. Muziek moet zingbaar zijn voor de gemeente.
50. Muziek is een bindende factor door alle kerken en de kerkgeschiedenis heen, maar helaas ook een splijtzwam.
51. Muzikanten moeten dienstbaar zijn aan de muziek, het doel is dat de gemeente naar God toe kan zingen.
52. De Bijbel schrijft geen muziekstijl voor, er is ruimte voor verschillende stijlen.
53. Moderne aanbiddingsliederen zijn een verrijking voor de kerk, de muziek sluit beter aan bij de pop- en belevingscultuur.
54. Maar moderne aanbiddingsliederen zijn ook een verschraling als de inhoud te simpel wordt voorgesteld.
55. Hedendaagse aanbiddingsliederen bieden een te eenzijdig menu aan liederen aan.
56. Er moet in onze liederen ruimte zijn voor het lijden in de gemeente en de wereld.
57. Er moet in onze liederen ruimte zijn voor het onrecht in de wereld.
58. We worden aangespoord Psalmen, gezangen en geestelijke liederen te zingen (Ef 5:19; Col 3:16).
59. We worden aangespoord nieuwe liederen te zingen.
60. Door steeds voort te borduren op een vorige generatie liederen, is de relatie met de Psalmen verslechterd en is een inhoudelijke verschraling ontstaan.
61. Wat we zingen moet inhoudelijk van goede kwaliteit zijn.
62. De muziekstijl is ondergeschikt aan de inhoud.
63. Als de inhoud alleen over persoonlijke beleving gaat, gaat dit ten koste van diepgang.
64. Als de inhoud alleen cognitief is, gaat dit ten koste van de beleving.
65. Bij de keuze voor liederen moet inhoud prevaleren boven muzikale voorkeuren.
66. Je moet kunnen begrijpen wat er gezongen wordt: geen tale Kanaäns of onbekende talen.
67. Vreemde talen, zoals Engels, kunnen gezongen worden als dit een doel dient.
68. Door te veel te richten op de Engelstalige aanbiddingsliederen beperken we onszelf te veel in liedkeuze. Er is veel goede muziek van Nederlandse bodem.
69. Herhaling is goed, maar moet niet vervallen in minutenlange mantra’s. De Psalmen kunnen niet bewijs voor herhaling dienen, er vindt relatief weinig herhaling plaats in de Psalmen.
70. Een lied kan nooit een volledige theologie bevatten, maar wat gezongen wordt moet wel ergens op slaan.

Muzikanten en zangleiders

71. Kwaliteit is belangrijk, maar ook relatief: muzikanten en zangers moeten het beste doen binnen hun mogelijkheden.
72. Het is een verrijking voor de kerk dat meer gemeenteleden deelnemen aan de muzikale begeleiding.
73. Het is een verarming voor de kerk als de band op het podium te veel in de spotlight komt te staan.
74. Het is een verarming voor de kerk als de muziek niet meer dienend is aan de gemeente en dreigt een concert te worden.
75. Het is een goede zaak dat zangleiders liederen kunnen kiezen, waardoor het niet allemaal bij de voorganger ligt.
76. Het is van belang dat zangleiders voldoende theologische kennis hebben om een goede selectie aan liederen te maken.
77. De term aanbiddingsleider voor de leider van de zangdienst is onjuist, aanbidding is meer dan liederen zingen.
78. Muzikanten en zangleiders zijn nooit uitgeleerd, zowel als het gaat om hun gaven als hun inhoudelijke kennis.

Gaven

79. Iedereen vervuld een rol in de gemeente, het is daarom goed dat meerdere mensen hun gaven kunnen gebruiken ten dienste van de eredienst.
80. De eredienst is dus niet het ‘feestje’ van de voorganger of zangleiders, we moeten alle gaven benutten (vgl. 1 Kor 12 en Rm 12).
81. God heeft creativiteit gegeven om te gebruiken in de eredienst.
82. Koester medewerkers die op de achtergrond werken, zoals technici.
83. Iedereen moet de kans krijgen zijn of haar talenten te ontwikkelen.
84. Als je geen talent heb voor een taak, is dit niet te compenseren met ‘het komt uit een goed hart’.

Heilige Geest

85. De heilige Geest werkt spontaan maar ook in de voorbereiding.
86. Er moet ruimte zijn voor de zogenaamde Geestesgaven, zoals genezing, profetie en spreken in tongen, maar wel ordelijk.
87. Er mag alleen in tongen gesproken worden als er vertaling is.

Elementen in de eredienst

88. Gebed kan spontaan zijn, maar moet niet clichés vervallen.
89. Uitgeschreven gebeden kunnen helpen goed te verwoorden, maar moeten geen sleur worden.
90. De Schriftlezing hoort een plaats te hebben in de eredienst.
91. De bijbel moet niet eclectisch gebruikt worden in de eredienst.
92. Filmpjes, drama/toneel e.d. kunnen helpen een boodschap beter over te brengen.
93. Beeldende kunst is een waardevolle manier om de boodschap over te brengen. Een sobere kerk is niet nodig, God heeft ons creatievelingen gegeven.

Overig

94. Ontmoeting na de eredienst versterkt onderlinge banden.
95. Het gebouw is niet belangrijk, de kerk bestaat uit mensen.

Advertentie