Zijn de Psalmen nog relevant?

Een vraag die mij al een tijd bezighoud: zijn de Psalmen nog relevant? Dan bedoel ik ALLE Psalmen. Niet alleen Psalm 23 of een gedeelte uit Psalm 139. Het hele Psalmenboek. Van de wijsheid in Psalm 1, via de diepten in Psalm 130 tot de lofprijs in Psalm 150. Maar ook die moeilijke zinnen in Psalm 137. Is dat allemaal nog wel relevant, en kunnen ze nog wel allemaal gezongen worden? Of is dat het Oude Testament, en heeft het net als de wet afgedaan? Een vraag aan Sons of Korah zanger Matthew Jacoby in een interview in het ND triggerde mij weer: Hoe relevant zijn deze drieduizend jaar oude lofzangen en gebeden vandaag nog voor de kerk?

Moeilijk, moeilijk, moeilijk…

Wie serieus aan de slag gaat met de Psalmen, komt er al vrij snel achter dat het niet allemaal rozengeur en maneschijn is. En daar gaan de Psalmisten soms erg heftig op in. Vooral de roep om wraak, het extreemst in Psalm 137, is iets wat toch niet meer zou moeten kunnen? De wraak is toch aan God? En we moeten toch onze andere wang toekeren? Jacoby zegt hierover in antwoord op de vraag “Het gaat in de Psalmen vaak over vijanden, die vernietigd moeten worden. Wat moeten we vandaag daarmee?“:

‘Ja, veel christenen vinden dat niet passend. Woede en bidden om wraak is niet goed, vinden we. Ook dat is weer te idealistisch. Boosheid kennen we allemaal. En daarmee kun je op een gezonde of een ongezonde manier omgaan. Een ongezonde manier is persoonlijk wraak nemen. Dat wordt in het Oude en het Nieuwe Testament verboden. Wraak nemen is alleen aan God en de psalmisten bidden daarom, dat Hij zal oordelen over het kwaad. Dat is heel legitiem. Een andere ongezonde reactie is te denken dat christenen niet boos mogen worden. Maar natuurlijk worden we boos! Dat is een natuurlijke reactie op onrecht.

Onder woorden brengen of kop in het zand?

De spijker op z’n kop! En de Psalmen helpen, ook – of misschien juist? – door de heftige taal om de woede onder woorden te brengen. Ik word verdrietig als ik hoor dat christenen zeggen dat ze het journaal niet meer kijken, omdat er zoveel ellende in voorkomt. Ze kunnen het niet meer aanzien. Begrijpelijk, maar uiteindelijk is het een struisvogelactie. De kop in het zand. Maar dan kunnen we toch ook niet meer boos, verontwaardigd zijn? Ik kijk bewust wél naar het journaal, en ja, dan word ik soms boos. Zo boos dat mijn vrouw me vermaant er niet doorheen te praten… En dan is bijvoorbeeld Psalm 9, waarin onrecht recht wordt gezet, een lied dat mij helpt.

Vertrouw op God

En dat is denk ik de essentie van de Psalmen: God staat centraal. Het gaat niet om de mens – ook al is dat regelmatig het uitgangspunt – het gaat erom dat de mens, al dan niet na een worsteling, vertrouwt op God. Door álle situaties in het leven. En soms, heel soms is het te moeilijk om dat vertrouwen te benoemen (zoals Psalm 88). Jacoby zegt zelfs:

Meer dan ooit, zou ik zeggen. Kijk naar de klaagpsalmen: daar gaat het over depressie en angst, boosheid over onrecht, schuld en schaamte, bezorgdheid en twijfel, gevoelens van verlatenheid, een verlangen om God iets te zien doen in de wereld. De lofpsalmen prijzen een God die boven al die dingen uit gaat en ze overwint.

Reden genoeg!

Wat mij betreft genoeg reden om de Psalmen te blijven zingen. Ook de moeilijke Psalmen. Ja, die moeilijke teksten zullen even wennen zijn. We zijn gewend om alleen de positieve dingen te blijven zingen, onze ellende, verdriet en pijn moeten we natuurlijk niet benoemen, dan zetten we onszelf in het middelpunt. Toch? Of is het juist goed om dit te benoemen? Ik denk het wel.

Juist vanuit onze positie – zowel de leuke als minder leuke dingen in ons leven – gaan we naar God toe. En dan moeten we dat benoemen, zodat we juist in een zinnige context, naar God toe gaan. Door het te benoemen is die weg makkelijker gemaakt. Relevant? Ja, ik dacht het wel! Iemand die beweert dat het in zijn leven altijd voor de wind gaat is óf een ongelofelijke mazzelaar, óf steekt z’n kop in het zand óf een leugenaar. En als het op dit moment goed met je gaat, mag je lijden met hen die lijden. Rest me nog een vraag: kunnen we ook alles in de kerk zingen? Daar worstel ik nog even mee, want er zijn een paar teksten die wel érg heftig zijn. Ik hoop hier binnenkort op terug te komen!

Het is zeker de moeite waard om het interview helemaal te lezen! Hier dus.

Het is óók de moeite waard om 18 en 19 november naar het tweedaags symposium Psalm bijt mens te gaan! Lees daar hier meer over. En wie weet komen we elkaar daar nog tegen?