4 manieren om kinderen (niet) te betrekken bij de eredienst

Ik vermoed dat meer gemeenten er mee worstelen: wat doen we met kinderen in de eredienst? Moet je net als Jezus de kinderen laten komen? Of kun je beter een aangepaste dienst maken? Ook in onze gemeente zijn we er op verschillende manieren mee omgegaan.

1. Kinderen horen erbij, maar de dienst is gericht op volwassenen

In sommige meer traditionele kerken zitten kinderen, meestal vanaf een bepaalde leeftijd (bijv. 6 jaar), in de dienst. De dienst heeft dan meestal geen elementen die specifiek gericht zijn op kinderen, of bevat hoogstens een paar kleine aspecten die kinderen zouden moeten aanspreken.

Voordelen: kinderen worden al op jonge leeftijd in aanraking gebracht met de eredienst, de kinderen horen er helemaal bij.

Nadelen: er zullen veel elementen zijn die lastig te begrijpen zijn voor kinderen, of niet aansluiten bij hun eigen beleving (bijv. de liederen). Kinderen kunnen zich ook gaan vervelen en worden dan zoetgehouden met een boek of smartphone waardoor ze ook niet veel meekrijgen.

2. Kinderen horen erbij, voor een deel tenminste

Andere gemeenten vinden het niet alleen belangrijk dat kinderen er bij horen, maar ook dat ze betrokken worden bij wat er gebeurt. Vaak is er dan aan het begin van de dienst een gedeelte dat specifiek gericht is op kinderen. Soms is dat een verhaal of iets dergelijks, soms (ook) een specifiek kinderlied. Daarna gaan de kinderen naar hun eigen programma (de zondagsschool) . In onze gemeente is dit de praktijk. Lange tijd hadden we alleen een kinderlied, gekozen door de zangleider die dit soms ook kort introduceerde. Nu hebben we, op verzoek van het kinderwerk, een keer per maand een kindermoment, waarbij iemand van het kinderwerk iets vertelt. Aansluitend wordt een lied gezongen. In het verleden hebben we dit ook wekelijks gehad.

Voordelen: kinderen worden gedeeltelijk betrokken bij de dienst, waardoor ze al in aanraking komen met de dienst. Er zijn elementen die specifiek op hen gericht zijn, waardoor ze ook betrokken worden bij de dienst.

Nadelen: zeker als er veel kinderen zijn kun je een ‘rommelig’ moment hebben als de kinderen naar hun eigen programma gaan. Hoewel het ook wel z’n charme heeft als een stoet kinderen voorbijkomt.

3. Kinderen hebben een eigen dienst/programma

Er zijn ook gemeenten die er voor kiezen de kinderen een programma en/of dienst aan te bieden die helemaal op hen gericht is. Kinderen gaan dan direct naar hun eigen programma of dienst. Sommige gemeenten hebben eerst een korte dienst met zang en evt. een “preek” voor kinderen en daarna een programma (in twee van mijn vorige gemeenten ging dat zo, zo ben ik mijn “carriere” begonnen als gitarist in de kerk*). Er zijn ook gemeenten die dit niet elke zondag doen, maar bijvoorbeeld maandelijks (in onze gemeente doen we dat).

Voordelen: er is een programma specifiek toegespitst op kinderen. Het sluit beter aan bij hun belevingswereld. Door er een korte dienst van te maken ervaren ze ook hoe een kerkdienst – in het klein – gaat.

Nadelen: de kinderen zijn niet meer visueel aanwezig in de dienst, ze worden niet (regelmatig) betrokken bij de dienst.

4. Gezinsdiensten

Veel gemeenten hebben een of meerdere keren per jaar iets als een ‘gezinsdienst’. Vaak betekent dat vooral dat er ook elementen zijn die bij de beleving van (jonge) kinderen aansluit: kinderliederen, misschien iets op het podium waar kinderen bij betrokken zijn. In onze gemeente hebben we elk jaar op eerste kerstdag een gezinsdienst, die grotendeels uit een musical bestaat (vorig jaar heb ik daar ook wat muziek voor geschreven, erg leuk. Nu moet ik nog iets voor dit jaar schrijven… een creatief proces laat zich soms lastig sturen 😀 ). Je kunt dit ook door iemand van buiten laten organiseren. In het kader van de 10 Mooiste Bijbelverhalen van ‘s-Hertogenbosch hadden we voor de dienst over de barmhartige samaritaan Simon en Zo overgevlogen met hun voorstelling De barmhartige baviaan.

Voordelen: je kunt een dienst echt toespitsen op kinderen. Als je dit niet te vaak doet, hoeft dat niet ten koste gaan van het onderwijs.

Nadelen: als je het doet, moet je het goed doen. Dat betekent of veel geregel (voorbereidingen voor de kerstmusical beginnen maanden van te voren), of kosten voor het uitbesteden (Simon en Zo moeten ook ergens van leven). Verder kan het te veel hap snap zijn.

Conclusie

Wat is nu de beste aanpak? Elke aanpak heeft voor- en nadelen. En misschien zijn er nog wel meer smaken (maar die ken ik in ieder geval niet). Het zal te maken hebben met de kleur van je gemeente, met de manier waarop naar kinderen wordt gekeken, welke gewoontes er zijn. Ik ben er dan ook niet helemaal uit wat de beste methode is, hoewel ik het meeste voel voor een combinatie van 2 en 4 en af en toe een aparte kinderdienst (3). Maar misschien is dat omdat ik dat het meest gewend ben… Hoe dan ook: kinderen horen erbij, en we moeten ze op een manier betrekken bij de dienst die meerwaarde heeft.

 

* Ik vond het wel mooi: na jaren complexe metal gespeeld te hebben speelde ik nu brave liedjes van Elly en Rikkert… even weer bij de basis beginnen!