Psalmen… Parental advisory explicit lyrics?

Ken je de stickers nog op cd’s met de tekst “parental advisory explicit lyrics”? Voor sommigen misschien wel een aansporing om juist die cd te kopen, je was immers verzekerd van seks, geweld, grof taalgebruik of drugsgebruik in de teksten. Of de bezorgde ouders die pleitten voor deze stickers doorgeschoten waren weet ik niet, maar ik ben wel benieuwd hoe ze tegen een aantal Psalmen aan zouden kijken… Daar staan soms best wel heftige dingen in namelijk. En dat mag ons ook wel aan het denken zetten waar we door zijn geschoten in evangelisch correct taalgebruik in onze liederen. Het is relevant! Andy Flannagan beschrijft in Distinctive Worship hoe hij jonge rappers uit mindere buurten wijst op de overeenkomsten tussen hun teksten en de Psalmen. Dat hadden ze niet verwacht.

Smerige wonden en pus

Psalm 38 is er zo eentje. Een bijzonder ellendige Psalm van David: in de steek gelaten, fysiek gebroken én zeer bewust van de eigen zondigheid. De fysieke toestand wordt in nietsverhullende taal verwoord. Hij is ziek, heeft etterende wonden, ontstoken lendenen of darmen (SV), is verbrijzeld,  is als een dove, als een stomme. In vers 5 schrijft hij bijvoorbeeld “Mijn wonden stinken, zij etteren vanwege mijn verdwaasdheid” (NBG 51), en nog plastischer geparafraseerd in Het Boek: “Door mijn eigen dwaasheid zijn mijn wonden ontstoken; er komt pus  uit.” Dichtbij komt de berijming van Psalmen voor Nu:

Mijn ziekte maakt me klam en vies
en uit mijn wonden loopt het pus.
De stank is niet te harden.
Nog even en dan lig ik in het graf,

want in mijn lichaam woedt de koorts.
Als dat zo blijft, wordt het mijn dood.
Ik ben gesloopt, gebroken.
Mijn hart bonst in mijn keel. Ik kerm het uit:

Grof geweld

Regelmatig komt geweld voor in de Psalmen. Niet geschikt voor tere kinderzieltjes? Calvijn had er geen problemen mee om de Psalmen aan kinderen op school te leren, zodat zij het ook op zondag konden voorzingen. Alle Psalmen dus. Bijvoorbeeld Psalm 5 waar David zingt “O God, betaal hun met gelijke munt, laat ze sterven aan hun eigen plannen en over hun vele misdaden vallen: zij verzetten zich tegen U” (vs 11, WV95). Of even verderop in Psalm 9 “U wijst goddelozen terug, U vernietigt bozen: uitgewist is hun naam, voor eeuwig. Afgelopen is het met de vijand: voorgoed een puinhoop, hun steden zijn gesloopt, hun namen zijn vergeten.” (vs 6, 7, WV95). Heftig he? Maar het heftigste moet nog komen! Psalm 137 besluit met “Jij, dochter Babel, vernielzuchtige vrouw, gelukkig degene die vergeldt wat jij ons misdeed; gelukkig degene die jouw kinderen grijpt en tegen de rots verplettert.” Ik schreef er al eerder over, het blijft een lastige tekst.

Depressie en verlatenheid

David ging door diepe dalen en kwam op grote hoogten. Die dalen waren soms echt diep. Zo bijvoorbeeld Psalm 69. Wat een ellende! Nog erger is misschien wel Psalm 88. De meest depressieve Psalm denk ik. Waar Psalm 69 nog eindigt met vertrouwen in God is die notie in Psalm 88 volledig afwezig. Dit keer niet van David, maar van een van de Korachiet. Hij besluit als volgt “U hebt vriend en buur van mij verwijderd; mijn enige gezelschap is de duisternis.” Dat is het dan. Bekend is natuurlijk Psalm 22, omdat Jezus hier uit citeerde toen Hij aan het kruis hing: “Mijn God, mijn god, waarom heb U mij verlaten?” Psalmen hebben vaak meerdere lagen. David zal vooral zijn eigen situatie in gedachten gehad hebben, en vond het ook niet vreemd om in zijn verlatenheid God daarop aan te spreken. Durven wij dat nog? Jezus heeft die verlatenheid denk ik meer ervaren dan welk mens dan ook. Maar ook wij kunnen soms deze gevoelens hebben. Durven we zo expliciet te zijn? Durven we te zeggen “God, waarom laat U mij in de steek?” Juist omdat we het van Hem verwachten, en hopelijk net als de Psalmist op Hem vertrouwen.

Expliciet?

De Bijbel is een boek waarin het leven écht is. Van de grootste vreugde tot de diepste ellende, van de goede schepping tot ellendige oorlogen. De gebrokenheid van de wereld komt regelmatig in al zijn hardheid tot uiting. Zo lees ik nu bijvoorbeeld in het boek Richteren. Ondanks de heldendaden van de Richteren is er toch ook veel waar je niet blij van wordt. In onze veilige evangelische bubbel vergeten we dat vaak. We kunnen niets met die teksten. In het ergste geval komen we met goedkope oplossingen, maar meestal negeren we dit soort teksten liever. En als we in de kerk zingen, dan toch vooral over Gods liefde. De enige ellende die we nog bezingen is Jezus’ kruisdood en onze eigen zonde. Maar uitspraken zoals we in bovengenoemde Psalmen vinden passen niet in ons beeld van aanbidding.

Juist dit soort Psalmen zijn belangrijk om een goed evenwicht te houden. Misschien soms met wat expliciet taalgebruik. Het is goed om te benoemen als je ziek bent, je je verlaten voelt, je onrechtvaardigheid ziet. Dat kun je niet altijd op een politiek correcte manier uitten. Of en hoe dit dat vorm moet krijgen in de eredienst is een belangrijke vraag, wat ik laat liggen voor een volgend stuk.

Het geheim zit hem hierin: God heeft een plan met deze wereld. Een plan dat volop in uitvoering is, maar waarvan soms bar weinig te zien is. De kern van dit plan is Gods Zoon: Jezus. Hij stierf om onze gebrokenheid te herstellen: onze ziekte, verlatenheid, ongerechtigheden. De wraak die we in sommige Psalmen zien, is niet aan ons om uit te voeren. De verzegelde boekrol kan alleen het Lam openen… (Op 5)

Advertentie