Voor mij is Pasen het centrale feest van het christelijk geloof. Je zou misschien denken dat dit kerst is, dat is in ieder geval buiten de kerk het grootste christelijke feest (voor zover dat er nog in terugkomt). Maar de kern van het christelijk geloof vind je terug in Pasen. En in de vroege kerk was het elke zondag eigenlijk wel Pasen. Lees verder hoe dat zit!
Oorsprong
Eerst iets over het ontstaan van dit feest. De oorsprong vinden wel al in het Oude Testament, in de geschiedenis van Israël (Exodus 12). Met de bevrijding van het volk uit de slavernij in Egypte werd dit feest hét moment om deze belangrijke gebeurtenis uit de geschiedenis van Israël te gedenken en te vieren. Net als bij christenen is dit voor Joden het belangrijkste feest. Met Pasen (of Pesach of Pascha), dat zoiets als overslaan betekent, wordt gevierd dat Gods laatste straf aan de Egyptenaren de Israëlieten oversloeg: als ze bloed van een lam aan de deurpost smeerde. Ongezuurde broden werden gebakken voor het haastige vertrek. Deze elementen vinden we terug in de viering: het huis moest vrij van desem gemaakt worden (Ex. 12:15), een gaaf lam moest geslacht worden (dit gebeurt op de 14e Nisan) en tijdens het feest moesten ongezuurde broden gegeten worden. Op de vooravond is de sedermaaltijd, waarin de verschillende bekers wijn een belangrijke rol spelen.
Een nieuwe betekenis
Jezus was Joods, en vierde heel zijn leven dus ook het paasfeest. Als kind al (Lk 2:41 e.v.), maar ook voor zijn dood (Lk 22). Bij de paasmaaltijd gebeurt er wel iets bijzonders. Jezus geeft een nieuwe betekenis aan het feest. De uitspraken zullen voor de discipelen wat cryptisch zijn geweest. Pas een aantal dagen later kon de diepgang van Zijn woorden doorgrond worden:
Hij nam een beker, sprak het dankgebed en zei: ‘Neem deze beker en laat hem rondgaan; [want Ik zeg jullie dat Ik van nu af aan niet meer zal drinken van de vrucht van de wijnstok totdat het koninkrijk van God gekomen is.’ Hij nam een brood, sprak het dankgebed, brak het brood in stukken en gaf het hun, en zei: ‘Dit is mijn lichaam; het wordt voor jullie gegeven. Blijf dit doen om Mij te gedenken.’ Na de maaltijd zei Hij zo ook van de beker: ‘Deze beker is het nieuwe verbond door mijn bloed; hij wordt voor jullie leeggegoten. (Lk 22:17-20)
Jezus vierde niet alleen het pesach, hij deed het. Hij was het lam, het ongezuurde brood. Dankzij Hem gaat het oordeel van God aan ons voorbij. Jezus stierf, onschuldig, voor onze zonden. Maar Jezus bleef niet dood: Hij stond op uit de dood, een nieuwe schepping, zodat ook wij een nieuwe schepping kunnen worden (en bij het Pinksterfeest blijkt dat we daar ook hulp bij krijgen!) Jezus’ dood en opstanding vormen de kern van het christelijke geloof.
Elke week Pasen
In de vroege kerk werd het avondmaal elke week op de dag van de opstanding – de zondag – gevierd. In later eeuwen is daar toch de klad in gekomen. Of het avondmaal werd wel wekelijks, soms wel dagelijks, gevierd, maar voor een beperkte groep mensen. Of het avondmaal werd alleen met brood gevierd. Of het avondmaal werd maar enkele keren per jaar gevierd. Calvijn deed nog wel een poging om het vaker doen, maar dat bleek niet haalbaar. Bij bijvoorbeeld de Vergadering van Gelovigen wordt het wel wekelijks gevierd, en daar zijn goede papieren voor. Argumenten dat het een sleur wordt lijken me niet houdbaar: hoeveel andere dingen doen we niet wekelijks? Wordt het zingen, de preek dan ook geen sleur?
Avondmaal is aanbidding
Iemand vroeg me eens bij een cursus over muziek, waarbij ik ook door de kerkgeschiedenis in zevenmijlslaarzen ging, hoe aanbidding vroeger dan ging? Het referentiekader is het “aanbiddingsblok”: 20 a 30 minuten zingen, waarbij een bepaald gevoel wordt aangesproken. Vanuit dat kader is het inderdaad vreemd om te zien dat in de vroege kerk niet zo werd gezongen. Er werd wel veel gezongen, maar tussen de elementen door en niet als losstaande vorm van aanbidding. Alles draaide vooral rond het avondmaal, dát was de essentie van aanbidding. Hoewel in veel kerken het avondmaal niet meer wekelijks wordt gevierd, maar vaak toch wel maandelijks, denk ik in veel gemeenten de dood en opstanding het uitgangspunt en op een of andere manier wel terug zou moeten komen. Desalniettemin: het is geweldig om één keer per jaar uitgebreid stil te staan bij lijden en sterven én de opstanding van Christus. En met de The Passion op TV hoop ik dat niet-christenen begrijpen dat het om meer gaat dan eitjes zoeken…
Gloria en Kyrie 
Pingback: Driedubbel Pasen vieren: Goede Vrijdag, The Psalm Project en Paaszondag | Gloria en Kyrie