Dit plaatje, afkomstig van deze site, kwam ik laatst tegen en zette me aan het denken. Het legt scherp de vinger op de zere plek. Wat is de verhouding tussen het Oude Testament en het Nieuwe Testament? Hoe zit het met de vervulling van het “Oude” in het “Nieuwe” en vooral, om binnen de context van dit blog te blijven, met de muziek die we zingen?
Alleen genade?
Wat is nu een goede benadering? Zeggen dat het “oude” heeft afgedaan, we leven alleen nog maar uit genade, klinkt voor de hand liggend. Het contrast wet versus genade ligt op de loer, maar doet geen recht aan de Bijbel. Door te sterk op genade te focussen, verlies je daarnaast ook het lijden uit het oog. Want het is toch opgelost aan het kruis? En het lijden is nu eenmaal realiteit in ons leven. Kunnen we nog wel iets met de heftige Psalmen als we alleen nog maar uitgaan van het positieve? Dan vergeten we dat er nog het een ander in het verschiet ligt, en dán kunnen we wel degelijk iets met bijvoorbeeld de Psalmen.
Het “oude” is niet afgeschaft
In de Bergrede zegt Jezus het volgende:
Denk niet dat ik gekomen ben om de Wet of de Profeten af te schaffen. Ik ben niet gekomen om ze af te schaffen, maar om ze tot vervulling te brengen. Ik verzeker jullie: zolang de hemel en de aarde bestaan, blijft elke jota, elke tittel in de wet van kracht, totdat alles gebeurd zal zijn. Wie dus ook maar een van de kleinste van deze geboden afschaft en aan anderen leert datzelfde te doen, zal als de kleinste worden beschouwd in het koninkrijk van de hemel. Maar wie ze onderhoudt en dat aan anderen leert, zal in het koninkrijk van de hemel in hoog aanzien staan. (Mt 5:17-19)
Hoe kunnen we dit goed begrijpen? Als we de Bergrede verder lezen, zie we enerzijds dat Jezus de wet zelfs strenger toepast dan enige wetgeleerden. De kern: zonde begint niet pas bij wat we doen, maar bij onze gedachten. Maar er zijn ook de zaligsprekingen, niet de focus op de zondige mens, maar de ellendige mens die zalig is. De essentie is dus dat Jezus de wet heeft vervuld. Dat betekent dus niet dat het Oude Testament heeft afgedaan, maar juist vervuld is in Jezus. Want uit ons zelf is het op z’n minst lastig om de wet te vervullen, of de Bergrede tot in de puntjes na te leven.
Zonder het “oude” begrijpen we het “nieuwe” niet
Willen we een goed begrip hebben van het Nieuwe Testament, zullen we ook het Oude Testament moeten kennen. Eigenlijk wordt in de essentie niets “nieuws” gezegd, want alles is al geprofeteerd. Natuurlijk: in het NT wordt pas echt duidelijk wie de Messias is, en hoe Zijn leven er uit zag en hoe Hij de profetieën vervuld heeft. We hebben dan de neiging om te focussen op het NT, waarmee we de rijkdom van het OT uit het zicht verliezen. Natuurlijk kennen we wel de verhalen, vooral uit Genesis, maar de moeilijke stukken laten we liever liggen. Die onbegrijpelijke profetieën, de heftige Psalmen, de wetsteksten uit Leviticus, de geslachtsregisters… Maar juist daar moeten we ook de moeite voor nemen, want het zal ons begrip van het NT doen vergroten (en er zijn genoeg boeken om je daarbij te helpen!)
Het “oude” is niet oud
Voor de schrijvers van het NT was het OT de hele schrift. Ze citeren er driftig uit (het meest uit Psalmen en Jesaja). Het heeft dus zeker niet afgedaan. Dit is een belangrijke perceptie. Misschien waren de schrijvers van het NT zich niet altijd bewust dat ze de schrift uitbreiden. Zeker waar ze een specifieke persoon of gemeente aanschreven, kan ik me voorstellen dat ze niet konden beseffen dat ze letterlijk geschiedenis schreven. Later is dit door christenen wel als geïnspireerd erkend, en terecht, want zo kennen we de geschiedenis van Jezus, de eerste gemeente, hebben we instructies voor het persoonlijke en gemeentelijk leven en kennen we de Gods visie op de toekomst. Maar het fundament ligt in het OT. De term Oude Testament is dus eigenlijk verwarrend, sommigen prefereren daarom liever het Eerste Testament (of Eerste Verbond, Testament heeft ook een bepaalde lading). Omdat Oude Testament (onder christenen, niet onder joden) gangbaar is, gebruik ik toch maar deze term. Maar het punt is: ze vormen één geheel.
Waarom is dit belangrijk voor de (muziek in de) eredienst
Waarom is dit belangrijk voor de (muziek in de) eredienst, zul je je misschien afvragen. Onze muziek is vooral gefocused op Jezus, onze redding, de overwinning. Dat is begrijpelijk. Maar we zien misschien wel een hele rijkdom over het hoofd. Zeker sinds de evangelische beweging de Psalmen over het hoofd is gaan zien – of tenminste zeer eclectisch ging benaderen – is er een armoede in inhoud ingetreden. We kunnen niet uit de voeten met de soms pittige uitspraken die er gedaan worden. We begrijpen niet waarom mensen als David zo heftig dingen kunnen zeggen. Het gevaar bestaat dat het dan een feelgood evangelie wordt. Jezus heeft alles overwonnen, klaar. Maar we leven in het, zoals sommigen zeggen, in het “al reeds en nog niet”. Iemand heeft het vergeleken met D-Day en V-Day. D-Day was aan het kruis, V-Day is bij de wederkomst. Daartussenin ligt nog een hele lastige tijd. We kunnen wel teren op D-Day, op het kruis, want daardoor zijn we bevrijd en kunnen we vergeven worden, maar we leven nog steeds in een ellendige wereld die snakt naar verlossing. En dus kunnen we zeker ook herkenning vinden in de lastige emoties die bijv. de Psalmen beschrijven, maar ook andere thema’s die we in het OT vinden. Natuurlijk zullen we alles door een Nieuw Testamentische bril zien. We zullen ook goed na moeten denken hoe we omgaan met bijvoorbeeld wraakteksten, maar laten we de moeilijke onderwerpen niet negeren, zeker niet waar het ons geloofsleven en onze aanbidding kan verrijken. Want, kunnen we wel zeggen dat we de hele Bijbel geloven als we er eclectisch mee omgaan? Of halen de krenten uit de pap?
Geen ‘versus’
Er is dus wat mij betreft geen tegenstelling. We geloven in de héle Bijbel, en dus moeten we die ook in zijn geheel serieus nemen. We zullen dus goed moeten nadenken hoe en wat we gebruiken in onze eredienst we terug laten komen. Dat is niet altijd makkelijk (ik denk aan Psalm 137, waar ik binnenkort een stuk over ga schrijven), maar beter dan alleen te kiezen wat past in ons eigen (Gods)beeld!
Gloria en Kyrie 